Haber7/ Fuat Öner
Pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı sonrası global ekonomini bir dizi çalkantılı zorluk yaşıyor. Artan emtia ve güç fiyatlarının yansıra bozulan tedarik zincirleri birçok iktisatta ağır baskılar oluşturdu.
Bu süreçte dünya ekonomileri daha evvel eşine az rastlanır bir yüksek enflasyonla baş başa kalırken, bilhassa ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa ülkeleri üzere büyük ekonomiler buna yüksek faizle karşılık verdi.
Ancak başta ABD ve Avrupa olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olana birçok ülkenin yaptığı sert faiz artışları, enflasyonu düşürmedi. Bilakis faiz artışlarına karşın enflasyonlar her ay yükselmeye devam etti.
|
Fed’in faiz artışına karşın ABD’de TÜFE eylül ayında yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde attı. Eurostat datalarına nazaran, Euro Bölgesi’nde Eylül’de tüketici fiyatları bir evvelki yılın tıpkı ayına kıyasla yüzde 9,9 arttı. Bu, Avrupa Birliği (AB) tarafından kayıtların tutulmaya başlandığı 1997 yılından beri ulaşılan en yüksek oran oldu. |
KÜRSEL İKTİSAT İÇİN RESESYON ÇANLARI ÇALMAYA BAŞLADI
Artık ise bu ülkeler yüksek faiz ve yüksek enflasyonla tıpkı anda uğraş ederken, resesyon çanları çalmaya başladı. Bilhassa güç krizinin derin yara açtığı Avrupa’da faaliyet gösteren demir, çelik, alüminyum ve çinko üzere kritik dallardaki stratejik tesisler, artan güç maliyetleri ve belirsizlikler nedeniyle üretime ya orta veriyor ya da bütünüyle üretimi sonlandırıyor.
12
TÜRKİYE’NİN FAİZDE YOL AYRIMI
Neredeyse tüm dünyada süreç bu türlü işlerken Türkiye iktisat siyasetinde çok kritik bir makas değişikliği yaptı. Bu süreçte “Türkiye İktisat Modelini” uygulayacağını duyuran Türkiye, “yatırım, istihdam, üretim, ihracat, cari fazla temelli bir büyüme” stratejisi izleme başladı.
|
Eylül ayı ihracat rakamları: Eylül ayında ihracat geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 9,2 artışla 22,6 milyar dolar oldu. Tıpkı devirde ithalat yüzde 41.5 artış kaydetti. |
DÜNYADA RESESYON, TÜRKİYE’DE BÜYÜME ARTIYOR
Bununla bir arada üretimi aralıksız ve artarak devam ettirmek isteyen Türkiye, faizleri de tüm dünyanın bilakis artırmak yerine süratle düşürmeye başladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası son toplantıda politika faizini yüzde 12’den 10.5‘e indirerek tek haneli faizin de sinyalini verdi.
Yüksek kur düzeyleri ve tüm dünyada olduğu üzere yüksek faizle gayret eden Türkiye’nin aldığı bu kritik karar birinci başlarda eleştirilse de dünya vakit içerisinde bu yürekli ataktaki haklılık hissesini gördü.
BM: FAİZ ARTIŞLARINI DURDURUN
Resesyon tehlikesi patlak verince Birinci olarak Birleşmiş Milletler, açıkça davet yaparak merkez bankalarından faiz artışlarını durdurmasını istedi. Yayımlanan raporda yüksek faiz oranlarıyla fiyatları aşağı çekme kanısının “ihtiyatsız bir kumar” olduğu tabir edildi. Yani BM kısaca “Faiz sebep enflasyon neticedir” dedi.
CEVAP: TÜRKİYE İKTİSAT MODELİ
İngiliz The Economist mecmuası de Türk ekonomisindeki gelişmeleri “Türkiye iktisadında karşıt giden bir şeyler var: Yükselen enflasyonun ortasında bile iktisat büyüyor” diyerek şaşkınlığı gizleyememişti. Bakan Nebati ise The Economist’in makalesine toplumsal medya hesabından verdiği karşılıkta “İma ettiğiniz üzere zıt giden bir şey yok. Yanıt çok kolay: Türkiye İktisat Modeli.” demişti.
TÜRKİYE DAHA GÜÇLÜ BÜYÜYECEK
Global iktisat için daralma öngörüsünde bulunulurken Türkiye müspet ayrışmayı başardı. “Türkiye İktisat Modelinin” uygulanmaya başlaması ile birlikte birçok uzman ve kurum Türkiye’nin büyüme kestirimlerini üst taraflı revize etti.
Uluslararası Para Fonu (IMF), bu yıla ait global ekonomik büyüme beklentisini yüzde 3,2 olarak korurken, gelecek yıla dair varsayımı yüzde 2,9’dan yüzde 2,7’ye düşürdü. Global iktisadın küçülmesi beklenirken IMF’nin raporunda Türkiye iktisadının bu yıl yüzde 5 ve gelecek yıl yüzde 3 büyüyeceği varsayım edildi.
