AA muhabirinin derlediği bilgiye nazaran, son periyotta global bir sorun haline gelen şoför istihdamında yaşanan kriz, bilhassa dış ticaret faaliyetlerini kesintiye uğratıyor. Hudutlardaki uzun kuyruklar, haftaları bulan bekleme mühletleri, kaçak göçmen sorunu, uzun çalışma mühletleri nedeniyle meslek cazibesini kaybediyor.
İngiltere’de geçen yıl başlayan şoför sorunu, bu ülkede akaryakıt tedarik krizi çıkarırken, dert Almanya başta olmak üzere öteki Avrupa ülkelerine de sıçramıştı.
TOBB’dan alınan bilgiye nazaran, kuruluşun lider yardımcısı seviyesinde yer aldığı Memleketler arası Karayolu Nakliyatı Birliği (IRU) tarafından artık global hale gelen probleme yönelik çalışma başlatılırken IRU tarafından sorunun temel nedenlerine ait anketler yapıldı ve sonuçlara ait rapor düzenlendi.
KÜRESEL ŞOFÖR AÇIĞI ARTACAK
IRU’nun 25 ülkeden hem yolcu hem yük nakliyeciliği yapan bin 524 şirket tarafından yanıtlanmış anketine nazaran, bu ülkelerde 2021’de 2,6 milyondan fazla şoför açığı bulunurken tedbir alınmazsa bu sayı emekliliği yaklaşan şoförlerin oranı göz önünde bulundurularak daha da artacak.
Ankette, sorunun yetişmiş iş gücü eksikliğinden kaynaklandığı, Çin ve ABD dışındaki ülkelerde bayan şoför oranının yüzde 3’ten az olduğu, tahlil edilen yerlerde nakliyattaki mevcut iş gücü açığını büyük ölçüde kapatabilecek sayıda ve nitelikte işsiz insan bulunduğu, Avrasya ülkelerinin gelecek yıl şoför durumlarının yüzde 26’sının boş kalacağı istikametinde kestirimlerin yapıldığı, kelam konusu açığın Avrupa’da yüzde 14, Meksika’da yüzde 11 ve Türkiye’de yüzde 18’e ulaşmasının beklendiği sonuçlarına ulaşıldı.
Anket sonucu, global yük nakliyeciliği yapacak şoför bulunamamasının yapısal bir sorun olmaya devam edeceği ve ilerleyen yıllarda kara yolu nakliyatı kesiminin büyümesini sınırlayan bir faktör olacağı değerlendirildi.
Anketin Türkiye’ye ait kısmında ise fiyat siyasetinde yapılan iyileştirmelerin, şoför temininde kâfi bir teşvik olmadığı, Türkiye’nin bayan şoför oranı en düşük 3 ülke ortasında bulunduğu, profesyonel şoförlük mesleğinin teşvik edilmesi için mesleğe giriş yaşının düşürülmesi, mesleksel eğitimin artırılarak, işe giriş kaidelerinin kolaylaştırılması ve çalışma şartlarının güzelleştirilmesi gerektiği tespit edildi.
IRU tarafından bu anketlerin yanında şoför yokluğuyla gayret için yol haritası hazırlanarak üye ülkelerle paylaşıldı. Bu kapsamda, Portekiz, İspanya üzere Batı Avrupa ülkelerinde şoförlere yükleme ve boşaltma alanlarındaki davranış ve uygulamaların güzelleştirilmesine yönelik ulusal mevzuatta düzenlemeler yapıldığı belirlendi.
SÜRÜCÜLERİN VE KESİMİN NABZI TUTULDU
TOBB da sorunun tahlili için değerli çalışmalara imza attı. Birlik tarafından profesyonel şoförlük mesleğine ait panel ve çalıştaylar düzenlendi. TOBB tarafından Aralık 2021’de yaklaşık 9 bin şoförün cevapladığı anket yapıldı. IRU tarafından hazırlanan, 2022 Şoför Yokluğu Global Raporu, ilgili bakanlıklarla paylaşılarak, kamu nezdinde yürütülen çalışmalar takip edildi.
Profesyonel şoförlük mesleğinin daha çok tercih edilmesini sağlamak üzere, IRU tarafından yayınlanan niyet bildirimi desteklendi ve ticaret-sanayi odası üyeleriyle paylaşıldı. Böylelikle, bütün kesimde farkındalık oluşturulması amaçlandı.
Bildiri metninde de yer alan yükleme ve boşaltma alanlarında şoförlere yönelik davranışların güzelleştirilmesine yönelik konular, tavsiye niteliğinde bütün bölümlere iletildi. Hususla ilgili oda ve borsalar tarafından yürütülen çalışmalar da takip edildi.
Sürücü yokluğu başta olmak üzere, dalın muhtaçlık ve beklentilerini tespit gayesiyle, nakliyecilik firmalarıyla saha ziyaretleri gerçekleştirildi.
KADINLARIN KESİME KAZANDIRILMASI ÖNERİLDİ
Yürütülen tüm bu çalışmalar kapsamında şoför yokluğu meselesine tahlil sağlayabilecek önerler şöyle belirlendi:
– Avrupa Birliği mevzuatı kapsamında çalışma-dinlenme mühletleri, pazara ve mesleğe giriş, şoför ve aracın konuta geri dönüşüne yönelik düzenlemeleri içeren paket ile şoförlere yönelik yapılan düzenlemelerin, ülke mevzuatıyla ahenkleştirilmesi ve bu istikametteki çalışmalara sürat kazandırılması,
– Halihazırda yük nakliyatı için 21 ve yolcu nakliyatı için 26 olan mesleğe giriş yaşının düşürülmesi,
– Profesyonel şoförlük mesleği için çıraklıktan ustalığa geçiş sisteminin oluşturulması,
– Şoförlere, yükleme ve teslimat alanlarındaki davranış ve uygulamaların güzelleştirilmesine yönelik düzenlemelerin yapılması,
– Bayanların, bölüme kazandırılmasına yönelik çalışmalara başlanması ve bayanın kesimde yer edinmesi için teşviklerin sağlanması,
– Mesleğe yönelik periyodik ve yenileme eğitimleri dahil daima eğitimlerin verilmesi,
– Profesyonel şoförlük mesleğinin nitelikli işçi kapsamına alınması ve İŞKUR faal iş gücü teşviklerinden yararlanılmasının sağlanması,
– Mesleğe girişe yönelik düzenlemeler kapsamında, bilhassa şoför evrakı başta olmak üzere başka belgelendirmeyle imtihanlar ve doküman yenilemeleri nedeniyle oluşan maliyetlerin düşürülmesine yönelik çalışmaların yapılması,
– Profesyonel şoförler için fiyat siyasetlerinin uygunlaştırılması ve standardize edilmesi için ilgili mevzuatlarda güncellemelerin yapılması ve istihdam teşviklerinin getirilmesi tekliflerinde bulunuldu.
