Son periyotta sitelerin aidat ücretleri kiralarla müsabakaya başladı. Son bir yılda aidatlara yüzde 100’ün üzerinde artırım geldi. İstanbul, İzmir ve Ankara üzere büyükşehirlerde aidatlar 2 bin ila 4 bin liraya kadar yükseldi. Lüks sitelerde ise 10 bin liraya dayandı. Pek çok mesken sahibi ve kiracı ise yüksek aidatlardan şikâyetçi. Bilhassa gereksiz yapılan harcamaların aidatları artırdığını savunuyorlar.
Site idareleri ise artışa münasebet olarak artan masrafları, işçi maaşlarını ve tesislerin artan bakım maliyetlerini gösteriyor. Aidatların artmasında toplumsal alan sarfiyatları de değerli bir rol oynuyor…
Mesela kışın kullanılmayan lakin bakımı yapılan havuzlar sarfiyatları artırabiliyor. Gereksiz ışıklandırma ve fazla peyzaj da fiyatlara yansıyor. Site idarelerinin profesyonel şirketlere devredilmemesi de bu sorunların katlanmasına yol açıyor. Kimi sitelerdeki keyfî uygulamalar ise bardağı taşıran sebepler olarak öne çıkıyor. Site yöneticileri ve kat malikleri ortasında yaşanan bu uyuşmazlıklar mahkemelere kadar taşınıyor…
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Site aidatlarını etkileyen birçok faktör var. Öncelikle bir sitenin tek giriş çıkışı mı var inceleyin. Zira bir sitede, bir yerine üç giriş çıkış varsa, güvenlik ve işçi sayısı artacağı için aidatı da daha fazla olacaktır. Açık-kapalı havuz, hamam, sauna, yapay gölet, şelale üzere tesisler varsa bunların işletme, bakım, tamirat, işçi sarfiyatları aidatı artıracağından yüksek aidat ödeyeceğinizi en baştan kabul edeceksiniz. Tıpkı şekilde binanızın yalıtımı yoksa, kapı-pencerelerden soğuk hava giriyorsa ısınma masrafınız artacaktır. Kışın 3-4 ay meskeninizde oturmuyor yahut diğer yerdeki konutunuzda yahut çocuğunuzun yanında kalıyorsanız satın alacağınız dairenin ferdî sistemle ısınan bir binada olmasına dikkat etmelisiniz. Merkezî sistemle ısınan bir binada kışın 3-4 ay oturmasanız da ısınma masraflarına katılmak zorundasınız.
AİDATLAR NASIL BELİRLENİYOR?
Kanunlara nazaran apartmanlarda ve sitelerde aidatlar için uygulanan ortak bir artırım oranı bulunmuyor. Her apartman yahut site yasal metot ile aidata yapılacak artırımı belirleme hakkına sahiptir. Kanuna nazaran aidata indirim de yapmak, 10 kat artırım da açıklamak mümkün. Bunun için yasal kimi süreçlerin takip edilmesi gerekiyor. Aidat artırımının yapılması için idareler evvel bir sonraki yılın bütçesini çıkarırlar. Bu bütçe içerisinde bir yıl boyunca apartmanlarda ve sitelerde yapılacak olan ortak harcamalar yaklaşık ölçülerle belirlenir. Ortaya çıkan sayı daire başı bölünerek çıkan meblağ için aylık ödeme fiyatı tespit edilir. Bu çıkan aidat ölçüsü bir teklif olarak Kat Malikleri Genel Şurasına sunularak oylanır. Bu oylamaya kat maliklerinin yarısından fazlası katılmış olmalıdırlar. Katılım yasal hududun arkasında kalırsa daha sonra bir toplantı daha yapılır. O toplantıya katılanların alacağı kararda toplantı kâfi sayısına bakılmaksızın salt çoğunluk kâfi olacaktır. Bu formda aidat artırımları belirlenir.
GRİ SU KULLANIMIYLA TASARRUF YAPILABİLİR
Özellikle ‘gri su’ olarak isimlendirilen; Duştan, küvetten, lavabodan, mutfaktan, bulaşık ve çamaşır makinesinden gelen, atık suların verimli kullanımına ait geliştirilen arıtma sistemleri ile konutlarda yüzde 50’ye varan oranlarda tasarruf sağlanabiliyor. Gri su geri kazanım sistemlerinde arıtılan su, tuvalet rezervuarlarının yanı sıra bahçe sulamada yine kullanılabiliyor. Ayrıyeten bu atık sular sitelerin ısınma sistemlerinde de faal rol oynayabiliyor.
YÖNETİM PLANINA DİKKAT! FAZLA AİDAT ÖDEMEYİN
Site aidatlarında en kıymetli noktalardan biri de idare planı… 1+1, 3+1 ve 4+1 dairelerden oluşan bir sitede şayet idare planında ‘Herkes eşit aidat ödeyecek’ formunda bir karar varsa bu adaletli olmayan bir aidat toplamaya sebep oluyor. Lakin başta dikkatle incelenmeden kabul edilen idare planından ötürü itiraz etme bahtı da kalmıyor. Uzmanlar ise konut satın alırken idare planına güzel bakılmalı ve genel heyetlere katılarak da site idare bütçesine itiraz etme hakkını elde etmeliler ihtarında bulunuyor.
AÇIK HAVUZLAR AİDATLARI ARTIRIYOR
Birçok sitede bulunan havuzlar da ekstra maliyete neden oluyor. O denli ki aidatların önemli bir kısmı havuz bakımlarından kaynaklanıyor. Havuzlar evre daim sistemi ile temizlendiğinden yüksek elektrik harcıyor. Öte yandan içine konulan kimyevi hususlar ve ışıklandırma için kullanılan elektrik, epeyce yüksek maliyete neden oluyor. Birçok sitede kışın kullanılmayan açık havuzlar için aidat ödemesi alınıyor. Görsel açıdan düzgün bir manzara verse de, bugünün koşullarında birçok site sakini havuzların kışın kapatılması istikametinde görüş bildiriyor. Öte yandan büyük sitelerde yer alan birden fazla havuz, aidatların ekstra yükselmesine sebebiyet veriyor. Maliyet artışı müteahhitler için de geçerli… Yeni projelerin birçoklarında havuz ya az ya da minimum oranda yer alıyor.
