İYİ Parti Sözcüsü Kürşad Kuvvetli, parti merkezinde düzenlediği basın toplantısında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üçüncü kere cumhurbaşkanı adayı olmasıyla ilgili Yüksek Seçim Konseyi’ne (YSK) itiraz edeceklerini duyurdu.
Zorlu, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bu hususta partimizin görüşü ve hali nettir. Cumhurbaşkanının vazife müddeti ve seçimi ile ilgili olarak 1982 Anayasası’nın birinci hâlinde düzenleme ‘Bir kimse iki kez Cumhurbaşkanı seçilemez’ halindedir. 2007 yılında 5678 Sayılı Kanun’daki değişiklikle Cumhurbaşkanının vazife müddetinin beş yıl olduğu ve bir kişinin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı olabileceğine ait kural Anayasa’ya girmiştir. 2017 değişikliğinde de bu kurala dokunulmamıştır. Tekrar Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu’nda da ‘Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir’ kararı yer almıştır.
Anayasa yapan irade bu süreçte tali değişiklikler gerçekleştirmiş olsa da cumhurbaşkanının iki sefer seçilebilmesine ait rastgele bir değişiklik yapmayarak ve misyondaki cumhurbaşkanı ile ilgili bir süreksiz husus koymayarak var olan kuralın devamlılığını kabul etmiştir. Bilakis bir yorum, Anayasa yapan iradenin yerine geçmek manasına gelecektir. Bu doğrultuda gerek anayasal devlet unsuru gerekse milletimize olan sorumluluğumuz mucibince Partimiz ismine Genel Sekreterimiz Uğur Poyraz bugün Yüksek Seçim Heyetine itiraz dilekçemizi vermiş olacaktır. Böylece bu basamakta Yüksek Seçim Heyeti son kararı verecektir.”
ORTADA İKİ FARKLI KARAR VARSA İKİ BAŞKA YÜRÜRLÜK TARİHİ VARDIR
ORTADA BİR DEĞİL İKİ KARAR VAR
Şentop’un yeni makalesinde, Kemal Başak’ın yazısında ısrarla savunulan “hukukumuzda bir kimsenin en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebileceği tarafında bir kural bulunduğu ve bu kuralın 2017 yılında yapılan Anayasa değişikliğine husus edilmediği” görüşünün neden geçerli kabul edilemeyeceği, Türk Hukuku’nda kanunun ne manaya geldiğinden ve teknik manada Anayasa’nın da bir kanun olduğundan başlanılarak, tane tane anlatıldı. Bu kapsamda makalede Şentop tarafından özetle, “Türk hukukunda kanun kavramıyla tabir edilen, formu manada kanun anlayışına uygun olarak, yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından, kanun ismi altında ve kanun yapma adabına uygun biçimde kabul edilip yürürlüğe konulan kural süreçlerdir. Bu tanımlama çerçevesinde Türk Müspet Hukukunda “bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir” halindeki cümleyi kanun haline getiren iki başka kanunun bulunduğu hususu tartışmasızdır. … Birinci olarak 31.10.2007 tarihinde yürürlüğe giren 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Kimi Unsurlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 4’üncü unsuru, “Bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir” kararını muhtevidir. … 5678 sayılı Kanun’un değiştirdiği Anayasa’nın 101’inci unsuru daha sonra 2017 yılında, 6771 sayılı Kanun’la bir değişikliğe daha uğramıştır. 6771 sayılı Kanun’un 7’nci hususu, 2709 sayılı Anayasa’nın 101’nci unsurunu başlığıyla birlikte bütünüyle değiştirmiş; bunu yaparken 101’inci maddeyi yine kaleme almış ve tekrar yazdığı 101’inci unsurda “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” cümlesine, yeniden ikinci fıkranın ikinci cümlesi olarak tekrar yer vermiştir. … Bu silsilenin doğal sonucu şudur: Türk olumlu hukukunda bugüne kadar yürürlük kazanan “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” biçiminde 2 Anayasa kuralı vardır. … “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” cümlesi … Türkiye Büyük Millet Meclisinde farklı tarihlerde 2 başka Anayasa değişikliği kanunu teklifine mevzu edilmiş, Anayasa Komitesi tarafından farklı tarihlerde 2 kere oylanmış ve kabul edilmiş, yeniden Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Konseyinde da farklı tarihlerde 2 kez (ayrı ayrı) saklı oylama ile kabul edilmiş ve son olarak biri 21.10.2007 tarihinde, oburu birincisinden yaklaşık on sene sonra 16.04.2017 tarihinde olmak üzere farklı tarihlerde gerçekleştirilen 2 başka halkoylamasında Türk Milleti tarafından bir Anayasa kuralı olarak kabul edilmiştir.” halindeki değerlendirmelere yer verildi.
Bu halde, Türk Hukukunda bugüne kadar yürürlük kazanan “Bir kimse en fazla iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir” şeklinde birbirinden farklı iki kural bulunduğunu ortaya koyan ve Kemal Başak’ın aksi taraftaki savlarını çürüten Şentop, bu durumun türel sonucunu ise şu biçimde açıkladı:
“Türk olumlu hukukunda bir kimsenin en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebileceğine ait başka farklı iki kanun kararı varsa bunun doğal sonucu, bu iki kanun kararının farklı başka iki yürürlük tarihinin bulunmasıdır. … Ayrıntılandırmak gerekirse, Anayasa’nın 101’inci hususunu değiştiren 5678 sayılı Kanun’un 4’üncü unsurunun metnine dâhil olan “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralı, 21.10.2007 tarihinde gerçekleştirilen halkoylaması sonucunda kabul edilmesinin akabinde, (5678 Kanun’un 4’üncü unsuru ile değişik Anayasa’nın 101’inci hususunun başka kararları ile birlikte) 31.10.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anayasa’nın 101’inci hususunu (tekrar) değiştiren 6771 sayılı Kanun’un 7’nci hususunun metnine dâhil olan (ikinci) “Bir kimse en fazla iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralı ise, 16.04.2017 tarihinde gerçekleştirilen halkoylamasının akabinde, 6771 sayılı Kanun’un 18’inci hususunun birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca, 6771 sayılı Kanun’un kabul edilmesinden sonra birlikte yapılacak birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ait takvimin başladığı tarih olan 30.04.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. … Bu kurallardan sonuncusu 30.04.2018 tarihinde yürürlüğe girdiği için, kanunların vakit bakımından uygulanmasına ait kurallar yeterince lakin bu tarihten ileriye hakikat uygulanabilecek; aksi Anayasa’da süreksiz bir unsur ile öngörülmediği sürece, geçmişte yaşanan olaylar ve durumlar hakkında karar ve sonuç doğuramayacaktır. 30.04.2018 tarihinden bugüne kadar ise Türkiye’de şimdi yalnızca bir Cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldığından, 2023 yılında icra edilmesi öngörülen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bu kural uyarınca hiçbir adaya kısıtlama uygulanamayacaktır.”
ANAYASA’NIN 101/2’İNCİ UNSURUNUN YORUMU
Anayasa’nın 101’inci hususunda yer alan “Bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralının lakin yürürlüğe girdiği 30.04.2018 tarihinden ileriye dönük formda uygulanabileceğini, aksi açıkça Anayasa’da öngörülmediği için geçmişe yürüyerek, daha evvel yapılan seçimler hakkında karar ve sonuç doğuramayacağını ortaya koyan Şentop, daha sonra Kemal Başak’ın lafzi ve tarihi yorum formülünden hareketle ileri sürdüğü itirazlarını da çürüttü. Bu kapsamda Şentop birinci makalesinde lafzi, tarihi ve sistematik yorum yolları uyarınca Anayasası’nın 101’inci hususunda yer alan “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralını yorumlamış ve kuralda yer alan “Cumhurbaşkanı” sözüyle anlaşılması gerekenin, gerek sözün Anayasa Hukukundaki terim manası, gerek kanunun yasalaşma sürecindeki evrakların ortaya koyduğu mana, gerekse bu kuralın kesimi olduğu Anayasa’nın bütünü içindeki sistematik pozisyonu mucibince “yürütme erki” olduğunu ortaya koymuştu. Buna dayalı olarak da yürütme erki seçimi niteliğinde olmayan parlamenter sistem Cumhurbaşkanlarının seçiminin, bugün 101’inci hususun uygulanmasında dikkate alınamayacağını belirtmişti.
Kemal Başak imzalı yazıda ise Şentop’un sistematik yorum metoduna ait açıklamalarına itiraz edilememiş fakat lafzi ve tarihi yorum sistemlerine ait değerlendirmeleri eleştirilmişti. Şentop ise İstanbul Hukuk Mecmuası’nın son sayısındaki makalesinde bu tenkitleri de yanıtladı. Yeni makalesinde Şentop’un, bilhassa 2017 yılında cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş öngören Anayasa değişikliğinin görüşüldüğü Anayasa Komisyonu’nun raporu hakkındaki ayrıntılı açıklamaları dikkat çekti.
