İşte İsmail Vefa Ak’ın o yazısı;
Vergi ve finans alanında birçok yasanın yürürlüğe girdiği, TBMM’nin epeyce ağır çalıştığı bir periyodu geride bırakmış bulunuyoruz. Mart ayının başında öncelikle, uzun müddettir beklenen EYT Yasası yürürlüğe girdi. Akabinde vatandaşların ve mükelleflerin devlete olan borçlarını yapılandırarak ödeme kolaylığı sağlayan 7440 sayılı Yasa Teklifi kanunlaştı. Kanun; vergi, SGK primi, idari para cezaları ve trafik cezaları üzere kamuya ilişkin alacakların taksitler halinde ödenebilmesine imkân sağlıyor.
Tabii bu Kanun yalnızca borç yapılandırmasını kapsamıyor. Tıpkı vakitte matrah artırımı ve işletme kayıtlarının düzeltilmesi üzere birçok öteki düzenleme de Kanun’da mevcut. Ayrıyeten, zelzele felaketi hasebiyle kimi mükelleflerden alınacak ek vergiye, genç teşebbüsçü istisnası fiyatının güncellenmesine ve zelzeleden etkilenen hizmet erbabına yapılacak nakdî yardımlara kadar birçok düzenleme de bu kanunla hayata geçmiş bulunuyor.
İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ
7440 sayılı Kanun’la getirilen “işletme kayıtlarının düzeltilmesi uygulaması”, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini hayli yakından ilgilendiriyor. Kanun’a nazaran; işletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar yasal kayıtlara alınabiliyor. Veya işletmede hiç mevcut olmadığı halde kayıtlarda görünen bu değerler, fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülük yerine getirilmek kaidesiyle kayıt ve beyan altına alınabiliyor. Bu suretle, mükelleflere kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanıyor.
İşletme kayıtlarının düzeltilmesi uygulamasının kapsamına, kasa mevcudu ile ortaklardan alacak meblağları da giriyor. Bu uygulamadan bilanço aslına nazaran defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyor. Uygulama kapsamında; 31 Aralık 2022 tarihi itibariyle bilançoda görünen fakat fiiliyatta işletmede bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin temel faaliyet konusu dışındaki süreçleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu meblağlar, vergi dairesine beyan ediliyor. Mayıs ayı sonuna kadar beyan edilen fiyatlar üzerinden %3 vergi ödeniyor ve bu suretle işletme kayıtları fiili duruma uygun hale getiriliyor. Ortaklardan olan alacakların beyanı, ortaklara olan borçlar çıkarıldıktan sonra kalan net alacak meblağı üzerinden yapılıyor.
GRUP ŞİRKETLERİ İÇİN KIYMETLİ BİR DÜZENLEME
Şirketler, ticari hayatın olağan işleyişi içerisinde nakit gereksinimlerini gidermek bakımından küme içi borçlanma yoluna başvurabiliyor. Mevzuatımıza nazaran; işletmenin temel faaliyet konusu dışındaki bu borçlanmalar üzerinden, emsaline uygun bir faiz hesaplanması gerekiyor. Yani borç veren ortak yahut iştirak, borç verme sürecini bedelsiz yapamıyor. Borç verilen para üzerinden hesaplanacak faiz de emsaline göre çok yüksek yahut düşük olamıyor. Ayrıyeten KDV mevzuatına nazaran; şirketin ortağına yahut iştirakine borç kullandırması, KDV’ye tâbi bulunuyor. Aylık KDV periyotları itibariyle hesaplanan faiz geliri üzerinden ayrıyeten KDV de hesaplanması gerekiyor.
Şirketlerin mâli kaynak badiresi çektiği şu son periyotlarda, küme şirketleri ortasında ödünç para kullandırma süreçlerinin kıymetli derece artış gösterdiğini söyleyebiliriz. Birçok mükellef de risk alarak bu borç meblağları üzerinden faiz hesaplamıyor ve buna ait KDV ve kurumlar vergisi yükümlülüklerini yerine getirmiyor. Mevcut ekonomik konjonktürde, birçok küme şirketinin bu borçları geri ödemesine de imkân yok.
İşte durumu bu türlü olan şirketler için 7440 sayılı Kanun değerli bir fırsat sunuyor. Çünkü, %3 üzere makul bir oranda vergi ödenerek finansal tabloların gerçeğe uygun hale getirilmesi sağlanıyor. Birebir vakitte geçmişe ve hatta -borç ödenmediği müddetçe- geleceğe yönelik vergisel yüklerden de kurtulmuş olunuyor. Bu, işletmeler için hakikaten çok büyük bir imkân.
DEFTER KAYITLARININ DA DÜZELTİLMESİ GEREKİYOR
Uygulama kapsamında ortaklarından yahut iştiraklerinden alacaklı olan şirket, bu alacaklarını beyan edip, %3 oranında vergi ödeyerek alacağını siliyor. Natürel, yapılan beyan üzerine, defter kayıtlarının düzeltilmesi de lâzım. Kayıtlardan düşülen alacak fiyatının karşılığı kanunen kabul edilmeyen masraf olarak dikkate alınıyor yahut etkinde süreksiz bir hesaba kaydediliyor. Muhasebe kaydı en kolay biçimde aşağıdaki üzere yapılıyor.
____________________________ / ________________________________________
689 ÖTEKİ OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. veya XXX
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
296 SÜREKSİZ HESAP
136 ÖTEKİ ÇEŞİTLİ ALACAKLAR XXX
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR XXX
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR XXX
____________________________ / ________________________________________
Ödenen vergi ve silinen alacak hiçbir suretle vergi matrahından indirilemiyor.
Peki borcu silinen, bir öbür tabirle borcundan kurtulan şirket için bu durum ne söz ediyor?
BORCUN SİLİNMESİ, BORÇLU TARAF AÇISINDAN GELİR ELDE EDİLMESİ MANASINA GELİYOR
Alacaklı tarafın uygulama kapsamında alacağını kayıtlarından düşerek muhasebe kayıtlarını düzeltmesi gerekiyor. Lakin bununla birlikte borçlu tarafın da kayıtlarını, bu sürece uygun olarak düzeltmesi, borcunu kayıtlardan çıkarması icap ediyor. Borcun kayıtlardan çıkarılması, yani bir bakıma silinmesi; esasen borcu silinen şirket için elde edilmiş bir geliri tabir ediyor. Çünkü borcu silinen şirket aldığı borcun faiz ve anaparasını ödemekten kurtuluyor. Alınan borç, silinme tarihi itibariyle gelir niteliğini kazanmış oluyor. Bu nedenle borçlu tarafın, bu borcunu muhasebe kayıtlarından çıkarması ve karşılığını gelir olarak kaydetmesi gerekiyor.
BORCU SİLİNEN KÜME ŞİRKETİNE VERGİ ÇIKABİLİR!
Daha evvel, 6736 yahut 7143 sayılı af kanunlarında da ortaklardan alacaklar hesabının kayıtlardan düşülmesi uygulaması bulunuyordu. Ortağına yahut iştirakine verdiği borç münasebetiyle kanundan faydalanan ve kanunen kabul edilmeyen masraf yazmak suretiyle alacak hesabını kapatan birçok firma oldu. O vakitler, bu kanunların uygulamasında borçlu tarafından nasıl bir süreç yapılacağı merak konusuydu. Borçlu tarafından yapılacak süreçler kanunlarla ilgili çıkarılan bildirilerde de yazmıyordu.
Nitekim 6736 sayılı Kanun uygulaması bakımından mevzuyla ilgili olarak Maliye’den görüş istendi. Maliye de, borç silme sürecini gelir olarak kabul etti ve kurum karının tespitinde dikkate alınması gerektiği görüşünü verdi. Bu vakte kadar çıkarılan af kanunlarında olduğu üzere 7440 sayılı Kanun için de bu görüş geçerliliğini korumakta. Buna nazaran; cari hesapta takip edilen borç meblağının “331 Ortaklara Borçlar” hesabından çıkarılarak “679 Öteki Olağandışı Gelir ve Karlar” hesabına kaydedilmesi ve kurum karına dahil edilmesi gerekiyor.
____________________________ / ________________________________________
331 ORTAKLARA BORÇLAR XXX
679 BAŞKA OLAĞANDIŞI GELİR/KARLAR XXX
____________________________ / ________________________________________
Bu durumda borçlu küme şirketi ismine 2023 yılı için ek bir kurumlar vergisi yükü çıkma ihtimali doğuyor. Münasebetiyle, küme içi borç alacak münasebeti ağır olan ve işletme kayıtlarının düzeltilmesi kararlarından faydalanmak isteyen şirketlerin, borçlu küme şirketinin durumunu da düşünmesi gerekiyor. Aksi takdirde aftan faydalanıp %3 vergi ödemenin yanında, başka küme şirketi de silinen borç fiyatı üzerinden %20 kurumlar vergisi ödeyebilir. Tek bir şirket için kayıtlarda paklık yapılırken, küme olarak ek bir vergi yüküyle muhatap olunabilir. Hesabın buna nazaran yapılması lâzım. Bizden söylemesi…
İsmail Vefa AK
Twitter: @Ismail_Vefa_AK
