Türkiye İstatistik Kurumu’nun sayılarına nazaran eylül ayında besin enflasyonu aylık bazda 2, yıllık bazda ise yüzde 93 arttı. Uzmanlara nazaran meyve ve zerzevat piyasasında yaşanan bolluk yaz aylarında fiyatların yükselişini engellemişti. Fakat kış aylarının gelmesiyle birlikte meyve ve zerzevat eserlerinin fiyat etiketlerinde süratli bir yükseliş yaşanabileceği belirtiliyor.
NTV’ye konuşan Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan, kış aylarında fiyatlarda hızlı artış olabileceğine yönelik ihtar yaptı. Tavşan şunları söyledi:
“Hem Brent petrolün yükselişi hem Avrupa’daki Rusya-Ukrayna savaşından ötürü maalesef o denli gözüküyor ki kış dönemi bilhassa doğalgazda birtakım sorunlar olacak. 2 lira, 3 lira, 5 liralar yok artık… Hiçbir eser 10 liranın altına düşmez üzere gözüküyor. Eserler düşerse üretici ziyan eder”
KURU SOĞAN VE PORTAKALDA STOK SIKINTISI
Bu yıl tarlalarda kuru soğan ve portakal eserlerinin az olması dikkat çekiyor. Bölüm temsilcileri geçen yılki fiyatların düşük olması nedeniyle bu yıl üreticilerin diğer eserlere yöneldiğini söz ediyor.
Yüksel Tavşan, “Yüzde 30, 40’lar ortasında rekoltede düşüşler gözüküyor. Onun haricinde çok önemli bir sorun gözükmüyor diyebilirim. Fiyatlar ve girdi maliyetleri çok yüksek” sözlerini kullandı.
MARKETTE FİYATI EN FAZLA ARTAN ESER SİVRİ BİBER
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, eylül ayı üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıklarını ve girdi fiyatlarını kıymetlendirdi.
Yazılı açıklamasında, eylülde üretici ile market ortasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 252,9 ile maydanozda görüldüğünü belirten Bayraktar, bunu yüzde 231,1 ile marulun, yüzde 219,4 ile domatesin, yüzde 218,3 ile limonun, yüzde 205 ile elmanın takip ettiğini bildirdi.
Markette 37 eserin 27’sinde fiyat artışı, 10’unda fiyat azalışı görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, şu bilgileri paylaştı:
“Markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 92,6 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 73,6 ile domates, yüzde 39,6 ile salatalık, yüzde 32,4 ile patlıcan, yüzde 29 ile marul, yüzde 28,2 ile kabak takip etti. Markette fiyatı en fazla azalan eser ise yüzde 14,4 ile elma oldu. Elmadaki fiyat düşüşünü yüzde 9,6 ile patates, yüzde 8,7 ile mısırözü yağı, yüzde 6,7 ile kuru soğan, yüzde 6,5 ile yeşil mercimek izledi.”
Bayraktar, eylülde üreticide fiyatı en fazla düşen eserin yüzde 41,2 ile yeşil soğan olduğunu, bunu yüzde 22,5 ile kuru soğan, yüzde 9,1 ile kuru kayısı, yüzde 8,1 ile maydanoz, yüzde 5,1 ile patatesin izlediğini belirtti.
Üreticide en fazla fiyat artışının da yüzde 149,5 ile sivri biberde görüldüğünü söz eden Bayraktar, bu eseri yüzde 130 ile elmanın, yüzde 125 ile pirincin, yüzde 79,3 ile kuru üzümün, yüzde 69 ile taze fasulyenin, yüzde 62 ile marulun takip ettiğini bildirdi. Bayraktar, eylülde üreticide 28 eserin 22’sinde fiyat artışı olurken, 6 eserde ise fiyat düşüşü görüldüğünü vurguladı.
MALİYET DÜŞMEDEN UCUZ BESİN OLMAZ
TZOB Genel Lideri Bayraktar, üretici ile marketteki fiyat değişimlerinin sebeplerini ise şöyle sıraladı:
“Arz fazlalığı patates ve kuru soğan fiyatlarını düşürdü. Havuç fiyatındaki düşüşe talepteki azalma sebep oldu. Kuru kayısı arzındaki artış, fiyat düşüşüne neden oldu. Sivri biber, domates, salatalık, patlıcan, kabak, marul ve taze fasulyede arzdaki azalma eserlerin fiyatlarını yükseltti. Elma ve pirinçteki yüksek fiyat, eserin yeni döneme ilişkin olması ve maliyetlerinin artmasından kaynaklandı. Yeni dönemin başlaması ve TMO’nun açıkladığı alım fiyatı piyasada kuru üzüm fiyatlarını yükseltti.”
Bayraktar, TÜİK bilgilerinde yer alan gübre endeksindeki artışın yüzde 240’ı, mazot endeksindeki artışın ise yüzde 255’i bulduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Girdi fiyatlarının yüksekliği tüketicilere de yansıyor. Artan üretim maliyetleri fiyatları şişiriyor, bu da enflasyon olarak geri dönüyor. Üreticilerimizin maliyetlerini düşürmeden tüketicilerin de ucuz besine ulaşması mümkün değildir. Avrupa’da önemli bir besin krizi baş gösteriyor. Onlar da bizim kapımızı çalmaya başladı. Besin eserlerinin ihracatını yasaklayarak sorunu çözemeyiz. Maliye, tarım dalında üretimin sürdürülebilirliği için elini daha fazla cebine atmalı, kesimi daha fazla desteklemelidir. Ziraî üretici fiyatlarındaki artışların çok üzerinde seyretmeye devam eden ziraî maliyetlerdeki artışlar, çiftçilerimizin gelirlerinin düşmesine sebep oluyor ve sürdürülebilir değildir. Bunu bilakis çevirmek zorundayız. Kaldı ki üreticilerimiz de maliyet artışlarını fiyatlara gereğince yansıtamıyor. Tüketiciye ucuz besin ulaştırmanın, enflasyonu azaltmanın yolu üreticilerimizin desteklenmesinden geçiyor. Üreticilerimizi destekleyerek, morallerini yüksek tutalım. Üretimden kopmalarına müsaade vermeyelim. Besi yemi eylül ayında ağustos ayına nazaran yüzde 1,4, süt yemi yüzde 0,7 oranında azaldı. Son bir yılda besi yemi yüzde 113, süt yemi ise yüzde 116 oranında arttı. Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 140 oranında arttı. Zirai ilaç fiyatları ise yıllık bazda yüzde 80 artış gösterdi.”
