Merkez Bankası’nın 2022’nin 2. Finansal İstikrar Raporu yayınlandı. Raporun önsözünde TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, alınan tedbirler ve önlemlerle TL fonlama ve varlık talebinin arttığını söyledi.
Kavcıoğlu, TCMB’nin fiyat istikrarının sürdürülebilir bir çerçevede sağlanması maksadıyla hem faal hem de pasif tüm kalemleriyle liralaşmasını sağlamayı amaçladıklarını söyledi.
Kavcıoğlu’nun kelamları şöyle;
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) olarak finansal istikrara ait tüm gelişmeleri yakından takip etmekte ve incelemekte olduğunuz Finansal İstikrar Raporu ile bu gelişmeleri özetleyerek kamuoyu ile paylaşmaktayız.
“FİNANSAL FAAL KALİTE TARİHİ OLARAK EN YETERLİ SEVİYESİNDE”
Son periyotta almış olduğumuz önlemler firma ve hanehalkı bilanço istikrarlarını güçlendirirken, Türk lirası cinsinden varlık ve fonlama talebini artırmıştır. Sermaye piyasalarına iştirak yaygınlaşırken, finansal sistemde bankacılık bölümünün yükü hafiflemekte ve finansal derinleşme sayesinde sermaye araçlarının tabana yayılması desteklenmektedir. Güçlenen hanehalkı ve gerçek bölüm bilançolarının da takviyesi sayesinde, bankacılık başta olmak üzere finansal kesitin etkin kalitesi de tarihi olarak en güzel düzeyindedir.
“TÜM BU GELİŞMELER LİRALAŞMA ADIMLARIMIZ NETİCESİNDEDİR”
Tüm bu gelişmeler, sistemdeki temel risk ögelerinden olan ve kalıcı fiyat istikrarını yakalamamızın önündeki pürüzlerin başında gelen para ikamesini azaltarak Türk lirasını sistemin asli ögesi yapmayı amaçlayan liralaşma adımlarımız sonucundadır. Hem iç hem de dış istikrarları gözeterek yürüttüğümüz bu süreç, aşikâr bir olgunluğa ulaşmış ve birinci sonuçlarını vermeye başlamıştır. Bu adımların kamuoyu tarafından takibi ve daha âlâ anlaşılması açısından da raporumuz değer arz etmektedir. Raporumuzda liralaşma uygulamaları ve tesirlerine ait değerlendirmelerimizi de aktarmaktayız.
“OLUMLU GÖRÜNÜM GÜÇLENEREK SÜRECEK”
TCMB fiyat istikrarının sürdürülebilir bir çerçevede sağlanması hedefiyle finansal sistemin hem faal hem de pasif tüm kalemleri ile kalıcı biçimde liralaşmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu maksat doğrultusunda geliştirdiği siyasetler kredi büyümesi, kredi kompozisyonu ve finansal sistemin fonlama yapısını finansal istikrar ve kalıcı fiyat istikrarı ile daha uyumlu hale getirmektedir. KOBİ, ihracat ve yatırım kredilerinin büyümesi ve hissesi öteki nitelikteki kredilerden olumlu tarafta ayrışmaktadır. Ayrıyeten, mevduat dağılımında Türk lirası güçlenirken, finansal sistemin yurt dışı fonlamaya bağımlılığı azalmaktadır. Bankacılık bölümünün, likidite, kârlılık ve sermaye yeterliliği göstergelerindeki olumlu görünüm de güçlenerek devam etmektedir.
Tüm bu gelişmeler, iktisadımızı ve finansal kesimi muhtemel risklere karşı daha korunaklı hale getirirken, alınan önlemlerin kararlılıkla uygulanmasının ehemmiyetini vurgulamaktadır. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun siyaset çerçevesi ve transfer düzeneği sağlıklı bir biçimde oluşacaktır.
Bu çerçevede, finansal istikrara ait şimdiki durum ve görünüm konusunda değerlendirmelerimize yer verdiğimiz Finansal İstikrar Raporumuzun 35’inci sayısının tüm paydaşlarımız için yararlı olmasını ümit ederim.”
TCMB: HANEHALKI BORÇLULUĞU KESİNTİSİZ AZALMAYA DEVAM EDİYOR
TCMB’nin Finansal İstikrar Raporu’nda hane halkı borçluluğunun 10 yıldır kesintisiz olarak azaldığı söz edildi.
TCMB raporda, “Son periyotta almış olduğumuz önlemler firma ve hane halkı bilanço istikrarlarını güçlendirdi. Hanehalkı varlıklarında liralaşma güçlenecek.” sözlerine yer verildi.
Finansal İstikrar Raporu şöyle;
“Gelişmiş ülkelerde resesyon beklentilerinin artması nedeniyle global iktisadi faaliyet yavaşlamaktadır. Ülkelerin iktisadi büyüme ve enflasyon görünümlerindeki farklılıklara bağlı olarak merkez bankalarının para siyaseti adımlarında ve bağlantılarında ayrışma gözlenmektedir. Gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil getirilerindeki oynaklık ve fonlama maliyetlerindeki artış, gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.
Türkiye’de emsal ülkelere nazaran hayli düşük olan hanehalkı borçluluğu, son 10 çeyrek boyunca kesintisiz azalmaya devam etmektedir. Finansal riskleri azaltan bu duruma ek olarak, hanehalkı borçluluğunun büyük ölçüde sabit gelirli bölüme ilişkin olması hanehalkının borç ödeme performansına ait göstergeleri daha da güçlendirmektedir. Hanehalkının finansal varlıklarındaki güçlü artış devam ederken, varlık kompozisyonunda TL’nin hissesi TCMB’nin liralaşma stratejisinin yansıması sonucu artmaktadır. Hanehalkı varlıklarında TL mevduata dönüşümü teşvik eden uygulamaların da takviyesiyle finansal sistemde TL mevduatın hissesi artarken, alternatif eserler ve yurt içi sermaye piyasalarında TL lehine gelişen dinamikler YP mevduat tercihini azaltmaktadır.
Hanehalkının mevduat dışı finansal varlıklara ilgisinin artması finansal araçların tabana yayılması açısından olumlu bir gelişme olarak kıymetlendirilmektedir. Gerçek bölümün finansal varlıkları, yükümlülüklerine nazaran daha güçlü artışını sürdürmekte; likidite, kârlılık ve borç ödeme göstergeleri olumlu seyretmektedir. Kur ve emtia fiyatlarındaki gelişmeler ve enflasyonist baskılar, firmaların işletme sermayesi muhtaçlığını ve finansal yükümlülüklerini artırmıştır. Firma varlıkları ise canlı seyreden iktisadi faaliyetle birlikte artan ciro ve kârlılıklar ile desteklenmektedir. Gerçek bölüm firmaları YP borçlarını azaltmaya devam ederken, kur riski görünümündeki güzelleşme sürmektedir. Başka taraftan, firmaların yurt dışı finansmana erişimi ve dış borç yenileme oranındaki yüksek düzey korunmaktadır. Gerçek dal firmalarının kârlılığı, güçlü seyreden iktisadi faaliyet, ihracat ve stok tekrar değerlemelerinin tesiriyle artmaktadır. Firmaların borç ödeme kabiliyetine ve likiditesine yönelik göstergelerdeki düzgünleşme korunmaktadır.
Makroihtiyati düzenlemelerin katkısıyla ihracat ve yatırım oranı daha yüksek olan imalat bölümü firmalarının kredilerden aldığı hisse artmaya devam etmektedir. TL firma kredileri toplam kredilerde sürükleyici olurken, 2022 yılı Nisan ayı ve sonrasında alınan makroihtiyati önlemler kredi büyümesindeki ivmelenmeyi sonlandırmıştır. Firmaların yükselen emtia fiyatlarıyla artan işletme sermayesi ve stok finansman gereksinimi TL firma kredisi talebinin güçlü kalmasına neden olurken, makroihtiyati siyasetlerin katkısıyla KOBİ, ihracat ve yatırım kredilerinin büyümesi ve kredilerdeki hissesi olumlu tarafta ayrışmaktadır. Bu gelişme büyüme kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesinin artmasına, istihdamın güçlenmesine ve yapısal cari açığın azaltılmasına katkı vermektedir. Kredilerin yatırım, ihracat ve potansiyel büyümeyi destekleyecek halde iktisadi faaliyetle buluşması büyük ehemmiyet arz etmekte olup, alınan önlemlerin tesirleri yakından takip edilmektedir. Ferdî kredi büyümesi ise Haziran ayında konut kredileri kredi/değer oranına ve muhtaçlık kredi vadelerine yönelik sıkılaştırıcı tedbirlerin katkısıyla ölçülü seyretmektedir.
Parasal transfer düzeneğinin aktifliğini artırmak emeliyle uygulamaya alınan TL ticari kredi faiz oranlarına nazaran menkul değer tesis edilmesine yönelik düzenleme sonrasında siyaset faiz oranı ile TL ticari kredi faiz oranı ortasındaki makas kapanmaktadır. Bankacılık dalının tarihi olarak en güçlü düzeyine ulaşan etkin kalitesi göstergeleri daha da güzelleşmektedir. Nominal kredi büyümesinin yanı sıra TGA ilavelerindeki ölçülü seyrin katkısıyla TGA oranındaki azalış eğilimi devam etmekte olup, kelam konusu güzelleşme kredi cinslerinin geneline yaygın olarak görülmektedir. Kişisel ve firma TGA tahsilatlarının TGA bakiyesine oranı geçmiş devir ortalamasının üzerindedir. Yakın izlemedeki kredi oranındaki güzelleşme devam etmektedir. Yakın izlemedeki kredilerin kıymetli bir kısmının gecikmesi olmayan kredilerden oluşması ve bankaların ihtiyatlılık gereği salgın devrinden itibaren tüm kredi sınıfları için yüksek oranlarda karşılık ayırmaları faal kalitesine ait riskleri sınırlamaktadır.
Bankacılık dalının YP dış borcu azalmaya devam ederken güçlü YP likidite tamponlarının korunması likidite şoklarına karşı bankaların dayanıklılığını artırmaktadır. Global finansal şartlardaki sıkılaşma ve jeopolitik riskler nedeniyle dış borç maliyetleri yükseltmiş olmakla birlikte, bankalar güçlü bir borç geri ödeme ve yenileme performansı sergilemiştir. Azalan dış borca rağmen bankalar, döviz likiditelerini yüksek seviyede tutmaktadır. Bu durum muhtemel şoklara karşı sistemin direncini güçlü kılmaktadır. Bilançolardaki liralaşma ile TL mevduatta gerçekleşen güçlü büyüme genel likidite görünümünü desteklerken, TL kredi büyümesi TL mevduat büyümesinin gerisinde seyretmektedir.”
KKM SONRASI DOLARA TALEP AZALDI
Raporda Kur Muhafazalı Mevduat sonrasında yabancı para tercihinin azaldığı ve dolarizasyonun gerilediği tabir edildi.
Raporda ilgili kısım şöyle;
“KKM uygulaması sonrasında hanehalkının YP mevduat tercihi azalmaya devam etmektedir. Bu Rapor devrinde, hanehalkı TL mevduat bakiyesi besbelli halde artmaya devam etmiştir Hanehalkının, tasarruflarını YP mevduatından KKM’ye yöneltmelerinin bu gelişmede değerli rol oynadığı bedellendirilmektedir. Enflasyon ve enflasyon beklentilerinde sağlanacak düzgünleşme ile hanehalkı portföy tercihlerinin TL mevduat tarafında güçlenerek devam etmesi ve hanehalkı varlıklarında liralaşmanın kuvvetlenmesi öngörülmektedir. Hanehalkının dolarizasyon oranındaki gerileme korunurken, yurtiçi yerleşik gerçek bireylerde mevduat dolarizasyon oranı yüzde 54,9’a kadar gerilemiştir.”
