Rüzgar ve güneş gücünün global elektrik üretimindeki hissesi geçen yıl yüzde 12 ile rekor düzeye ulaştı. Rüzgar ve güneşten elektrik üretimindeki büyümenin hızlanarak devam etmesiyle bu yıl fosil yakıtlardan üretimde ve emisyonlarda düşüş periyodunun başlayacağı öngörülüyor.
Londra merkezli güç fikir kuruluşu Ember’in bu yıl dördüncüsü yayımlanan ve global elektrik talebinin yüzde 93’ünü temsil eden 78 ülkenin datalarını içeren Global Elektrik İncelemesi raporuna nazaran, global elektrik talebi 2022’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 2,5 arttı.
Rüzgar ve güneş gücü, global elektrik talebindeki büyümenin yüzde 80’ini karşıladı.
Geçen yıl rüzgar ve güneş gücünün global elektrik üretimindeki hissesi yüzde 12 ile rekor düzeye ulaştı. Bu oran 2021’de yüzde 10 düzeyindeydi.
Güneş gücünün dünya elektrik üretimindeki hissesi 2022’de yüzde 3,7’den yüzde 4,5’e yükseldi. Güneş gücünden elektrik üretimi bu periyotta yüzde 24 arttı ve Güney Afrika’nın tamamına yetecek düzeye ulaştı. Güneş, üst üste 18. kere en süratli büyüyen elektrik kaynağı oldu.
Güneşten elektrik üretimindeki büyümenin itici gücü, Çin’in elektrik üretim kapasitesindeki artış oldu. Çin, güneşten elektrik üretimindeki büyümenin yüzde 37’sini, ABD yüzde 17’sini sağladı.
Rüzgar gücünün global elektrik üretimindeki hissesi ise yüzde 7,6’ya yükseldi. Bu oran 2021’de yüzde 6,6 olmuştu. Rüzgardan elektrik üretimi geçen yıl 2021’e nazaran yüzde 17 artarak neredeyse tüm Birleşik Krallık’a yetecek düzeye ulaştı.
Geçen yıl 60’ın üzerinde ülkenin elektrik üretiminde rüzgar ve güneşin hissesi yüzde 10’un üzerine çıktı.
Rüzgar, güneş, nükleer, hidroelektrik ve biyoenerji dahil olmak üzere tüm pak güç kaynaklarının global elektrik üretimindeki hissesi ise yeniden rekor kırarak 2022’de yaklaşık yüzde 39 oldu.
Hidroelektrik global elektrik üretiminin yüzde 15’ini, nükleer yüzde 9,2’sini ve biyoenerji yüzde 2,4’ünü karşıladı. Nükleer, geçen yıl elektrik üretiminde 2021’e nazaran yüzde 4,7 ile en büyük düşüşün görüldüğü kaynak oldu.
KÖMÜR HALA EN BÜYÜK ELEKTRİK ÜRETİM KAYNAĞI
Temiz güç kaynaklarından elektrik üretimindeki rekor büyümeye karşın 2022’de fosil yakıtların dünya elektrik üretimindeki hissesi yüzde 61 olarak hesaplandı.
Kömürün elektrik üretimindeki hissesi geçen yıl 2021’e nazaran yüzde 1,1 artışla yüzde 36 olurken, gazın hissesi yüzde 0,2 düşüşle yüzde 22’ye indi. Kömür, geçen yıl da dünyada en büyük elektrik kaynağı olmaya devam etti.
Bu durum, elektrik bölümü kaynaklı emisyonların yüzde 1,3 artarak en yüksek düzeye ulaşmasına yol açtı. Geçen yıl rüzgar ve güneşten sağlanan üretimin fosil yakıtlarla karşılanması durumunda elektrik dalı kaynaklı emisyonların yüzde 20 daha yüksek olacağı hesaplandı.
TÜRKİYE, YÜZDE 15,5 İLE GLOBAL ORTALAMANIN ÜZERİNDE
Çin, geçen yıl güneş ve rüzgarda en büyük üretimi yapan ülke olarak öne çıktı. Çin’in elektrik üretiminde güneşin hissesi yüzde 4,7 iken, rüzgarın hissesi yüzde 9,3 olarak gerçekleşti.
Şili, yüzde 17 ile elektrik üretiminde güneş gücünün hissesi en yüksek ülke olurken, bunu yüzde 15 ile Hollanda izledi.
Elektrik üretiminde rüzgarın hissesi en yüksek ülke ise yüzde 55 ile Danimarka oldu.
Avrupa Birliği’nin elektrik üretiminde güneş ve rüzgar gücünün hissesi geçen yıl yüzde 22’ye ulaşırken, Türkiye’de bu oran yüzde 15,5 ile global ortalamanın üzerinde gerçekleşti.
2022 YILI ELEKTRİK BÖLÜMÜ EMİSYONLARININ “ZİRVE” YAPTIĞI SON YIL OLABİLİR
Raporda, geçen yıl rüzgar ve güneşten elektrik üretimindeki artışın hızlanarak devam edeceği beklentisiyle 2022’nin elektrik kaynaklı emisyonların “zirve” yaptığı ve fosil kaynaklardan üretimin arttığı son yıl olabileceği öngörülüyor.
Fosil yakıtlardan elektrik üretiminde bu yıl beklenen yüzde 0,3 düşüşün gelecek yıllarda artacağı ve pak güçten elektrik üretiminin bu yıl elektrik talebindeki büyümenin tamamını karşılayacağı hesaplanıyor.
Uluslararası Güç Ajansının (IEA) modellemesine nazaran, global elektrik kesiminin 2040 prestijiyle net sıfır emisyona ulaşan birinci kesim olması, 2050’de tüm kesimlerde net sıfır emisyona ulaşılması için kritik kıymet arz ediyor. Bu da 2022’de global elektrik üretiminde yüzde 12 hissesi olan rüzgar ve güneşin 2030’da global elektriğin yüzde 41’ini üretmesi manasına geliyor.
Ember bilgilerine nazaran elektrik, global karbondioksit emisyonlarının yüzde 40’ından sorumlu. Kömür bu emisyonların yüzde 75’ini, gaz ise yüzde 25’ini oluşturuyor.
“TEMİZ GÜÇ ÇAĞINA GİRİYORUZ”
Ember Elektrik Analisti ve raporun muharriri Małgorzata Wiatros-Motyka, iklim için belirleyici olan 10 yıllık devrin fosil çağının sonunun başlangıcı olduğunu belirterek, “Temiz güç çağına giriyoruz. Rüzgar ve güneş gücünün süratli bir yükselişle tepeye ulaşması için ortam hazır. Pak elektrik, ulaşımdan endüstriye global ekonomiyi tekrar şekillendirecek. Fosil emisyonlarının azaldığı yeni bir periyot, kömürden üretimin kademeli olarak azaltılacağı ve gazdan üretimdeki büyümenin sona ereceği manasına geliyor. Değişim süratle yaklaşıyor. Fakat her şey hükümetlerin, işletmelerin ve vatandaşların 2040’a kadar dünyayı pak güç yoluna sokmak için artık atacakları adımlara bağlı.” değerlendirmesinde bulundu.
Uluslararası Güneş Birliği Yöneticisi Ajay Mathur ise global güneş gücü kapasitesinin son 10 yıldaki artışla 942 gigavata, rüzgar kapasitesinin ise 853 gigavata ulaştığını söz etti.
Çin, ABD, Hindistan ve Japonya üzere ülkelerin global güneş gücü kapasitesine en büyük katkıyı yaptığını belirten Mathur, şunları kaydetti:
“Son on yılda, güneş ve rüzgar gücü maliyetleri sırasıyla yüzde 82 ve yüzde 34 düştü lakin kömür yakıtlı güç maliyetleri birebir kalırken, nükleer yakıtlı güç maliyetleri yüzde 61 arttı. Global yenilenebilir güç hissesi artarken, 2030 yılına kadar net sıfıra ulaşmak için yenilenebilir güç üretiminin toplam üretimin en az yüzde 60’ını yenilenebilir kaynaklardan karşılaması gerekiyor. İlerlemenin yolu yenilenebilir enerjiyi hızlandırmaktan ve yenilenebilir güç teknolojisini global bir kamu malı haline getirmekten geçiyor.”
